تجزیه خوشه ای با رویکرد ترکیبی داده کاوی و تصمیم گیری چند شاخصه (مطالعه موردی: مرکز آمار ایران)

چکیده در دهه اخیر توانایی بشر برای تولید و ذخیره سازی داده ها به سرعت افزایش یافته است . امروزه میزان داده های در دسترس هر پنج سال دو برابر می شوند. با افزایش حجم داده های ذخیره شده نیاز به روشی که بتوان با استفاده از آن به تحلیل اطلاعات و دانش موجود در داده ها پرداخت بیش از پیش احساس می شود.دغدغه مدیران امروز دیگر کمبود داده ها نیست بلکه استفاده درست از داده های موجود و تبدیل آنها به اطلاعات و سپس به دانش به منظور اتخاذ درست ترین تصمیمات با درصد خطای پایین تر می باشد.تکنیک های داده کاوی و روش های تصمیم گیری چند شاخصه در دهه های اخیر هر کدام به شکلی کمک رسان مدیران در عرصه تصمیم گیری بوده اند. در پژوهش حاضر سعی بر آن داریم که با ارایه مدلی ترکیبی از داده کاوی و روش های تصمیم گیری چند شاخصه نتایج هر دو روش را بهبود دهیم. در این راستا مدل های تصمیم گیری چند شاخصه می توانند نقش تصمیم گیرندگان را در نتایج مدل های داده کاوی پر رنگ تر کرده و مدیران را راغب تر به استفاده از تکنیک های داده کاوی نمایند و از طرفی استفاده از تکنیک های داده کاوی امکان اجرای روش های تصمیم گیری چند شاخصه را بر روی حجم بالایی از داده ها امکان پذیر سازند. پس از ارایه چارچوب پیشنهادی برای مدل ترکیبی تحقیق یک مطالعه موردی بر روی پایگاه داده ای مناسب صورت گرفته است تا میزان کاربردی بودن چارچوب پیشنهادی مشخص گردد. این مطالعه موردی مربوط به خوشه بندی خانوارهای یکی از استان های کشور در مرکز آمار ایران می باشد و رتبه بندی خانوارها با استفاده از مدل ترکیبی پیشنهادی می باشد. در این تحقیق از نظرات خبرگان مرکز آمار ایران در تعیین و وزن دهی متغیر های خوشه بندی استفاده شده است.در این تحقیق ابتدا توسط الگوریتم kمیانگین خوشه بندی صورت گرفته است سپس عملکرد مدل طراحی شده از طریق مقایسه نتایج آن با نتایج حاصل از خوشه بندی با الگوریتم شبکه عصبی کوهونن و استفاده از شاخص های ارزیابی ، مدل مناسب و تعداد خوشه بهینه تعیین گردیده است .بنابراین تعداد خوشه بهینه برای خانوارهای این استان چهار خوشه می باشد. در نهایت خوشه ها با روش topsis که یکی از پرکاربردترین روش های تصمیم گیری چندشاخصه می باشد رتبه دهی شده اند. همچنین نتایج این پژوهش منجر به دانشی گردیده است که در قالب پیشنهاداتی، امکان کاربردی نمودن آنها وجود خواهد داشت. واژگان کلیدی: تجزیه خوشه ای،داده کاوی ، تصمیم گیری چندشاخصه،نقشه های خودسازمان ده، الگوریتم k میانگین،خانوار مرکز آمار ایران